Inlog auteurs
inloggen bij Toets
Hulp bij wachtwoord
Geen account?
word lid
Home / Blogs

Veenoxidatie

CO2-uitstoot uit veenbodems
Klimaatbeleid is hot en het tegengaan van CO2-emissies staat politiek hoog op de agenda. Naast alle terechte aandacht voor grote CO2-blazers als zware industrieën, kolencentrales, huishoudens en verkeer valt de aandacht voor een andere grote CO2-bron een beetje tegen. Ik doel op de CO2-uitstoot uit veenbodems.

Het overgrote deel van ons veenweidegebied is (diep) ontwaterd grasland in gebruik voor de melkveehouderij, die zoveel mogelijk goedkope melk voor het buitenland moet produceren, aangejaagd door CDA en Rabobank. Door het verlagen van het waterpeil verdroogt en oxideert het veen, waardoor jaarlijks liefst 7 megaton CO2 vrijkomt, bijna 4% van de totale Nederlandse CO2-uitstoot (CBS, 2018) en dat voor minder dan 0,5% van onze economie. Vanwege de veenoxidatie daalt de bodem en moet gemiddeld elke 10 jaar het waterpeil opnieuw verlaagd worden om voldoende drooglegging te garanderen. Gemiddeld komt er nu jaarlijks 30 ton CO2 vrij per hectare veenweidegebied in Nederland. In Friesland kan dit oplopen tot wel 40 ton CO2 per hectare (bron: CLM Onderzoek en Advies 2018). De maatschappelijke kosten zijn zeer fors: de extra kosten voor het beheer en onderhoud van wegen en infrastructuur, funderingen van huizen en waterbeheer bedragen tot 2050 ruim €20 miljard, aldus het PBL in de Balans voor de Leefomgeving 2016. Per hectare veenweidegebied heb je het dan €700 - €900 per ha per jaar, voor rekening van de belastingbetaler.

In theorie zijn er nog meer kosten: de prijs die de grootste energieverbruikers betalen voor de Europese CO2-emissierechten (ETS) is vorige week gestegen tot een nieuw record  van 27 euro per ton CO2. Uitgaande van 30 ton CO2/ha/jr zou elke boer in het veenweidegebied dus zo’n €800 per jaar per hectare moeten betalen om te mogen produceren. Samen met de hiervoor genoemde materiele schade hebben we het inmiddels over €1500 - €1700 /ha/jr. Die huidige €27 per ton CO2 wordt overigens te gering geacht om de klimaatdoelen te halen. Een groep economen en bankiers pleitte daarom onlangs voor de prijs van €50 per ton. De Nederlandsche Bank concludeerde vervolgens dat een belasting op CO2-uitstoot van €50 per ton geen ernstige gevolgen heeft voor de concurrentiepositie van Nederland. Dan hebben we het dus over €2200 tot €2400 /ha/jr die een agrariër op veengrond moet betalen om goedkope zuivel voor China te mogen produceren

Nu heb ik niet de illusie dat we de regels ooit zo consequent zullen gaan toepassen binnen de agrarische sector. Dat hebben we immers nooit gedaan en dat zal zo blijven zolang CDA, VVD en FD dit land besturen en Yvon Jaspers bij het grote publiek het beeld bepaalt van de Nederlandse landbouw. Die materiële schade van veenoxidatie moeten we dus als burgers blijven betalen en de veehouderij zal net als de luchtvaart een uitzonderingspositie behouden als het gaat om het betalen van de veroorzaakte milieuschade. Triest, maar het is niet anders.

Maar als we van dit alles nu eens een nieuw agrarisch verdienmodel maken? Indien we de boer nu eens gaan betalen voor het vermijden van veenoxidatie door zijn land te vernatten? In plaats van dat we onze vliegreis afkopen met een paar tientjes voor een vaag herbebossingsproject in Afrika kunnen we die geldstroom ook benutten om veengrond in eigen land te gaan vernatten. Die €1500 - €1700 /ha/jr is daarbij ongetwijfeld zeer aantrekkelijk voor veel agrariërs. In Friesland heeft men al enige ervaring opgedaan met dit Valuta voor veen-concept, dat we kunnen uitrollen naar andere delen van Nederland. Uiteraard zal de nattere veengrond gepaard moeten gaan met een forse extensivering van de melkproductie (goed voor de weidevogels) en inkrimping van de veestapel. En aangezien er nabij de meeste veenweidepolders wel één of meerdere stikstofgevoelig Natura 2000-gebieden liggen lossen we met die extensivering ook een flink deel van het stikstofprobleem op. Ook het behalen van de KRW-doelen wordt eenvoudiger; veenoxidatie leidt immers tot het vrijkomen van de in het veen opgeslagen voedingstoffen als nitraat en fosfaat, met grote negatieve gevolgen voor de oppervlaktewaterkwaliteit.

Vanuit de agrarische sector wordt overigens geroepen om het probleem van veenoxidatie op te lossen door middel van onderwaterdrainage. De kosten van onderwaterdrainage zijn echter hoog (gemiddeld 200 tot 300 euro per hectare per jaar aan kapitaals- en onderhoudskosten) voor slechts een halvering van de CO2-emissies. Bovendien is minder dan de helft van de veengebieden geschikt voor deze techniek. Daarnaast zijn er grote onzekerheden over de effectiviteit ervan. Het internationale veengenootschap, een consortium van 1500 wetenschappers uit meer dan 40 landen, heeft recent zelfs expliciet een verklaring uitgebracht waarin gesteld wordt dat niet bewezen is dat onderwaterdrainage werkt.

Het thema klimaat zal ook een steeds grotere rol krijgen in MER-ren voor plannen en projecten. Vooral voor planMER-ren voor Omgevingsvisies en -plannen in veenweidegebieden is het bovenstaande uiterst relevante materie.  Aan ons MER-deskundigen de taak om dit alles helder in beeld te brengen. En vervolgens  hebben we alleen nog maar daadkrachtige bestuurders nodig….!

Reacties

Michiel - exRho 27 april 2019 14:20

Prima stuk, maar in de hele discussie mis ik het gegeven dat we destijds in Nederland exorbitant naar voren zijn gechoten door de vervening, de steenkoolwinning en vervolgens de gaswinning. Als we dat hisyorisch perspectief eens terugredeneren dan hebben we een schukld van hier tot Tokyo die we alsnog moeten inlossen...

Renda ©2024. All rights reserved.

Deze website maakt gebruik van cookies. Meer informatie AccepterenWeigeren